Οδύσσεια καρδιάς

Πέτρος Α. Αλιβιζάτος

Αποστολή …το τίμημα

Αθήνα: Επτάλοφος, 2012,

σελ. 374 και φωτογραφικό παράρτημα

Εκ των προτέρων οφείλω να ομολογήσω δύο πράγματα: Πρώτον, ότι για βιβλία σαν κι αυτό, που καταγράφουν πορείες ζωής, είναι δύσκολο να ακολουθήσει κανείς τους κανόνες μιας συμβατικής παρουσίασης. Και δεύτερον, ότι από παιδάκι έτρεφα απεριόριστο θαυμασμό για όσους εξασκούν το ιατρικό λειτούργημα.
Αν εμείς των ανθρωπιστικών σπουδών μελετάμε πηγές και κείμενα που μπορεί να λανθάνουν για αιώνες, οι γιατροί καλούνται εδώ και τώρα, χωρίς δεύτερη ευκαιρία, σε ελάχιστο χρόνο και με απεριόριστο ρίσκο να προσφέρουν ζωή (ή καλύτερη ποιότητα ζωής) στον συνάνθρωπο. Μήπως λοιπόν η ιατρική είναι τελικά πιο «ανθρωπιστική» από τις «δικές μας» επιστήμες;

            Κι όμως, ο Πέτρος Αλιβιζάτος, όπως ο ίδιος μαρτυρεί στο βιβλίο του «Αποστολή… το τίμημα», προς τις ανθρωπιστικές επιστήμες είχε κλίση. Στην ιατρική τον οδήγησε η παράδοση της οικογένειας, από την οποία έχουν αναδειχθεί σπουδαίοι γιατροί. Κι εκείνος, χωρίς να θέλει να στηριχτεί στο «προηγούμενο» αυτό, κατόρθωσε να διαγράψει λαμπρή επιστημονική σταδιοδρομία στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, η οποία ξεδιπλώνεται στα τέσσερα μέρη του βιβλίου, με αφετηρία τη γέννησή του, το 1937 στην Αθήνα, και τέλος την ολοκλήρωση της επιτυχημένης θητείας του στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, στην Αθήνα και πάλι, μετά από πολλές περιπλανήσεις, στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 21^ου αιώνα.

            Δύσκολο έργο να περιγράψει κανείς τη ζωή του – μα ο συγγραφέας από την πρώτη κιόλας σελίδα δείχνει τη διάθεση να μοιραστεί μαζί μας όσα έζησε με λεπτομέρειες που αποτυπώνουν τις ανεξίτηλες χαρακιές των γεγονότων στη μνήμη του, προσπαθώντας, πέρα από την καταγραφή της προσωπικής του πορείας και την αναφορά στους δασκάλους και τους συνεργάτες του, να μας κρατά σε επαφή με την εκάστοτε εποχή: Μας προσφέρει τη δική του ματιά στα ελληνικά και διεθνή γεγονότα αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα κάθε περιόδου και κάθε τόπου στον οποίο ζει και δρα, χωρίς να φοβάται να πει ονόματα ή να πάρει θέση για πράγματα και καταστάσεις που βίωσε, γνωρίζοντας ότι αυτά που θα πει ενδέχεται να μην είναι αρεστά σε πολλούς, αλλά και μην αφήνοντας ούτε στιγμή τον αναγνώστη να ξεχάσει ότι τούτη δω είναι η δικιά του ματιά, το δικό του «φωτογραφικό άλμπουμ» μιας ζωής.

            Στο πρώτο μέρος του βιβλίου περνούν μπροστά από τα μάτια μας τα παιδικά και εφηβικά χρόνια του συγγραφέα, η οικογένειά του και οι κεφαλονίτικες ρίζες της, τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, των δεκεμβριανών, οι σπουδές στην ιατρική, η στρατιωτική θητεία και τα πρώτα επαγγελματικά βήματα στην «Πολυκλινική» των Αθηνών και στο Ιπποκράτειο – η πρώτη «ελληνική» περίοδος της καριέρας του, που θα ολοκληρωθεί σύντομα. Το οδυσσειακό ταξίδι ξεκινά με πρώτο σταθμό την Αγγλία και απώτερο προορισμό την Αμερική. Από την Αγγλία ξεκινά το δεύτερο μέρος του βιβλίου, την αφετηρία της σπουδαίας διεθνούς πορείας του Αλιβιζάτου, που θα συνεχιστεί στη Βοστώνη και στο Ντάλλας των ΗΠΑ. Ένας επιστήμονας-μετανάστης, που πέρα από τις δυσκολίες του επιστημονικού του έργου έχει να αναμετρηθεί και με το καινούριο περιβάλλον κάθε νέου τόπου, αλλά που πάντα επιχειρεί να γυρίσει στην Ελλάδα – με μια σύντομη παραμονή στην πατρίδα τελειώνει το δεύτερο μέρος.

Στο τρίτο, όπου παρουσιάζεται η κορύφωση της καριέρας του στο εξωτερικό, θα τον δούμε και πάλι να ταξιδεύει στην Αγγλία και στην Αμερική, όπου και θα αναδειχθεί σε έναν εκ των πρωταγωνιστών στον τομέα των μεταμοσχεύσεων. Στο τέταρτο μέρος, την «επιστροφή στην Ιθάκη», στα μέσα της δεκαετίας του 1990, θα συναντήσουμε τον Αλιβιζάτο στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, όπου θα δημιουργήσει μονάδα μεταμοσχεύσεων καρδιάς, με σπουδαία επιτεύγματα, αλλά και εξαιρετικές δυσκολίες, πηγάζουσες από την κακοδαιμονία της ελληνικής πραγματικότητας, όπως αποτυπώνεται στις γενικότερες και ειδικότερες παραμέτρους του συστήματος υγείας της χώρας.

            Η πικρία για τις αντιξοότητες της «Ιθάκης» είναι έκδηλη στο βιβλίο, εξίσου έκδηλη όμως είναι και η ικανοποίηση που προσφέρουν τα επιτεύγματα μιας ζωής αφιερωμένης στην επιστήμη. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ζήσει από κοντά την επιστημονική εξέλιξη αλλά και την αφτιασίδωτη πραγματικότητα ενός κορυφαίου γιατρού που δραστηριοποιήθηκε σε πολλές χώρες, την ένταση, την σωματική και ψυχική κόπωση, την έκρηξη της αδρεναλίνης που συμβαίνει κάθε λεπτό της επαγγελματικής ζωής ενός γιατρού. Που, εκτός από επιστήμονας, είναι και άνθρωπος, με τις πεπερασμένες αντοχές που πρέπει να υπερβεί, τα όνειρα, τα αισθήματά του, τους ανταγωνισμούς μέσα στο χώρο του, τις ατέλειες του στενού και ευρύτερου περιβάλλοντος, όλους εκείνους τους παράγοντες που αλληλεπιδρούν την ώρα που ο ασθενής βρίσκεται σε αναισθησία στο χειρουργικό κρεβάτι, ή περιμένει εναγωνίως για να βρεθεί κάποιο μόσχευμα.

            Γιατί η ιστορία του γιατρού μοιάζει με νήμα που συναντιέται με χιλιάδες άλλα νήματα, νήματα έτοιμα να σπάσουν. Τις ιστορίες των ασθενών, άλλες με αίσιο, κι άλλες με λυπημένο τέλος, ιστορίες που θα διαβάσουμε επίσης στο βιβλίο. Σαν εκείνη του μικρού Δημήτρη, που χάθηκε περιμένοντας το πολυπόθητο μόσχευμα. Εμπειρίες συγκλονιστικές, που ο γιατρός καλείται εκάστοτε να διαχειριστεί με την αρτιότητα της επιστήμης του και με την επιμονή της ανθρωπιάς του. Μια πραγματική «οδύσσεια καρδιάς».

Πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Η Κεφαλονίτικη Πρόοδος" και εκφωνήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου που έγινε στις 1-8-2013 στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη στο πλαίσιο του Συνεδρίου Αποδήμων της συνομοσπονδίας κεφαλληνιακών σωματείων "Οδυσσεύς".