Αναρτήσεις

Προβολή αναρτήσεων από 2015

Δεν ξέρω τί να μάθω στα παιδιά...

Εικόνα
Δεν ξέρω αν περιγράφεται αυτό που νιώθω. Αηδία; Απογοήτευση; Αγανάκτηση; Ξέρω τι είναι αυτό που το προκαλεί. Η ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ. Αυτή η απέραντη υποκρισία, το μεγαλύτερο δηλητήριο που έχει φαρμακώσει αυτή την κοινωνία. Αυτή που μας έφερε εδώ που είμαστε. Αυτή την οποία πάμε επιτηδευμένα και στοχευμένα να μεταδώσουμε στα παιδιά μας.

Αλήθειες πάνω από το τραπέζι, σιωπές κάτω από το χαλί

Εικόνα
Στις παραδοσιακές κοινωνίες το τραπέζι της κουζίνας (ή της τραπεζαρίας, όπου αυτή υπάρχει) έχει μια ιδιαίτερη ιερότητα. Είναι ο χώρος όπου ικανοποιείται η βασική ανάγκη της τροφής που εξασφαλίζει την επιβίωση της οικογένειας. Σ’ αυτό εναποτίθενται οι κόποι της εργασίας του πατέρα, που έρχονται απ’ έξω, επεξεργασμένοι στην κουζίνα με τη μαεστρία της μητέρας, με τα παιδιά της οικογένειας να έχουν συμμετάσχει ενίοτε και στις δύο διαδικασίες.

Λίγα λόγια για το έργο του Γεράσιμου Πεντόγαλου

Εικόνα
Για το έργο του Γεράσιμου Πεντόγαλου (πρώτη δημοσίευση: περιοδικό "έστω", 2013) Η ζωή είναι εξόχως περίεργη…  Στο ηλεκτρονικό «Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών» του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης βρήκα και ξεφύλλισα τη διδακτορική διατριβή του Γεράσιμου Πεντόγαλου. Ο τίτλος της  ήταν «Συμβολή εις την μελέτην και θεραπείαν των τραυματικών αρτηριοφλεβικών επικοινωνιών» και δημοσιεύθηκε το 1959. Είκοσι χρόνια μετά, το 1980, η διατριβή του επί υφηγεσία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης  φανέρωνε μια, απροσδόκητη ίσως για όσους γνώριζαν τον επιτυχημένο και αγαπητό ιατρό, στροφή προς μια άλλη αγάπη, που για όλη του τη ζωή συναγωνιζόταν την αφοσίωσή του στο ιατρικό του λειτούργημα.

Σπύρος Λουκάτος (1915-2014): Η ακτινοβολία της προσωπικότητάς του

Εικόνα
Ένας σχεδόν αιώνας έντονης ζωής και πολυεπίπεδης δράσης είναι δύσκολο να περιγραφεί στο πλαίσιο μιας σύντομης ομιλίας, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τον Σπύρο Λουκάτο, διά βίου αγωνιστή και ταυτόχρονα δάσκαλο και επιστήμονα, πρωταγωνιστή και ταυτόχρονα θεράποντα της Ιστορίας. Αυτό που θα επιχειρηθεί σήμερα είναι μια επισκόπηση της προσωπικότητας και της ακτινοβολίας του Λουκάτου όχι μόνον στο στενό περιβάλλον του τόπου μας αλλά και σε πανελλήνια, και θα τολμήσουμε να πούμε και διεθνή ακόμη κλίμακα.

Οκτώβρης - Robert Frost

Εικόνα
Οκτώβρης Robert Frost (1874-1963) Ω, πράο, σιωπηλό πρωινό του Οκτώβρη Τα φύλλα σου ωριμάσανε και πέσαν. Κι άγριος αν είν’ αύριο ο αγέρας Όλα τους θε να τα σκορπίσει. Κράζουν οι κόρακες  πάνω απ’ το δάσος Αύριο μπορεί να μαζευτούνε και να φύγουν. Ω, πράο, σιωπηλό πρωινό του Οκτώβρη Ξεκίνα αργά τις ώρες τούτης δω της μέρας Κάνε τη μέρα μας λιγότερο μικρή να μοιάζει Κι επειδή έχουμε καρδιές Που δεν αντιπαθούν να απατηθούν Με τον τρόπο που γνωρίζεις πλάνεψέ μας. Άσε ένα φύλλο να πέσει το χάραμα Και το δείλι, άσε ένα φύλλο ακόμα. Ένα από τα δικά μας δέντρα, ένα πολύ μακριά. Τον ήλιο καθυστέρησε με μια λεπτή ομίχλη Και γήτευσε τον τόπο με αμέθυστο. Αργά, αργά! Για το χατήρι των σταφυλιών, αν όλα  τους τα φύλλα κιόλας κάηκαν από την παγωνιά κι αλλιώς οι ρώγες του καρπού τους θα χαθούν – Για το χατήρι των σταφυλιών, που κρέμονται Στου τοίχου όλο το μάκρος. Μετάφραση Η.Τ. σήμερα, 3-10-

Το κλάμα των γυναικών: Οι μοιρολοΐστρες της Πυλάρου

Εικόνα
  ΗΛΙΑΣ Α. ΤΟΥΜΑΣΑΤΟΣ ΟΙ ΜΟΙΡΟΛΟΪΣΤΡΕΣ ΤΗΣ ΠΥΛΑΡΟΥ ΕΝΑ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Πρώτη δημοσίευση: Πρακτικά Συνεδρίου "Η Πύλαρος στο διάβα του χρόνου", επιμ. Π. Πετράτος, τόμ. β, Αγ. Ευφημία: Δ.Πυλαρέων, 2007, σελ. 329-352.              Σκοπός της παρούσας εργασίας δεν είναι να προσεγγίσει λαογραφικά ή εθνογραφικά το τελετουργικό δρώμενο του μοιρολογιού στην Πύλαρο, ούτε να κομίσει στοιχεία που θα ωφελήσουν τη φιλολογική λαογραφία σε ό,τι αφορά τα πυλαρινά μοιρολόγια. Εστιάζοντας στο χώρο της Πυλάρου ως χώρο κοινωνικό και οικονομικό, αλλά και ως χώρο σκηνικό (χώρο ανάπτυξης κοινωνικών ρόλων) θα εξετάσουμε το δρώμενο αυτό, που εντάσσεται σε μια σειρά «τελετουργιών μετάβασης», από τη σκοπιά των φορέων του, των γυναικών δηλαδή που φέρουν τον χαρακτηρισμό «μοιρολοΐστρες» και της σημασίας που η πρακτική τους αυτή κατέχει για τον συλλογικό βίο του τόπου.

Το συγγραφικό έργο του Ηλία Ζερβού-Ιακωβάτου

Εικόνα
Εκδήλωση στα Γριζάτα Σάμης, 18-08-2015             Είναι αδύνατο να μελετήσει κανείς το συγγραφικό έργο του Ηλία Ζερβού-Ιακωβάτου «ξεκομμένο» από τις πολιτικές του ιδέες και τη δράση του στο πλαίσιο του Ριζοσπαστικού κινήματος. Εδώ θα περιοριστούμε σε μια απλή βιβλιογραφική αναφορά στην εργογραφία του. Ο αναγνώστης όμως (ή ο ακροατής) θα πρέπει να έχει στο μυαλό του ότι κάθε δημόσια παρέμβαση του Ζερβού είναι σε τελική ανάλυση πολιτική παρέμβαση. Ο δημόσιος λόγος του που αρθρώνεται μέσα από εφημερίδες, περιοδικά και αυτοτελείς εκδόσεις συνιστά όργανο δράσης που έχει γνώμονα την υλοποίηση του πολιτικού και κοινωνικού οράματος του Ζερβού.

Το Αργοστόλι και οι ... σκηνές του (θεατρικές και μη...)

Εικόνα
             Η σκηνή και το άστυ. Η ενσωμάτωση των σκηνικών χώρων στον αστικό ιστό της πόλεως του Αργοστολίου. Ηλίας Τουμασάτος   Πρώτη δημοσίευση: Πρακτικά Συνεδρίου "Ενέργειες ανάδειξης σύγχρονου πολιτισμού και ιστορικής κληρονομιάς από το Δήμο Αργοστολίου", τόμος Γ΄: "Το θέατρο μέσα από το έργο των καλλιτεχνών και την ιστορική μνήμη", Αργοστόλι 2008, σελ. 15-39. [Παραλείπονται οι εικόνες της πρωτότυπης δημοσίευσης] 1. Η σκηνή της πόλης. Οι μικρές πόλεις-σκηνές. Είναι χαρακτηριστικό κάθε μικρής επαρχιακής πόλης των νεότερων χρόνων με σχετικά κλειστή κοινωνική δομή (αλλά ακόμη και μικρότερων οικισμών) να έχει τη «λόντζα» ( loggia , lounge ) ή το «φόρο» ( forum ) της – το σημείο όπου συναντιούνται οι κάτοικοι όταν αφήνουν την ιδιωτική ή την επαγγελματική τους σφαίρα. Συνήθως πρόκειται για μια κεντρική πλατεία ή έναν δρόμο (ή ένα μικρό σύμπλεγμα από πλατείες και δρόμους) που η θέση του στον οικιστικό ιστό της πόλης, οι συνήθειες των κατοίκων,

Ένα "Αντιφέγγισμα" για τη Μαρίκα Κοτοπούλη (1915)

Εικόνα
Ένα δραματικό «Αντιφέγγισμα» στην κωμική σκηνή του Μπάμπη Άννινου             Ηλίας Α. Τουμασάτος  Πρώτη δημοσίευση: "Κεφαλληνιακά Χρονικά", τόμ. 15 (2014), σσ. 575-607. Η κωμωδία και κυρίως η επιθεώρηση ήταν τα δραματικά είδη που καθιέρωσαν τον Κεφαλονίτη Μπάμπη Άννινο (1852-1934) [1] στην αθηναϊκή θεατρική σκηνή του τέλους του 19 ου και των αρχών του 20 ού αιώνα. Σε αντίθεση με την πολύμορφη παρουσία του στον καθημερινό και περιοδικό τύπο των Αθηνών της ίδιας περιόδου, που κάλυπτε ένα ευρύ φάσμα λογοτεχνικών ειδών (από το ανάλαφρο ευθυμογράφημα μέχρι ιστορικές πραγματείες και δόκιμες μεταφράσεις λογοτεχνικών και ιστορικών έργων), όλα στοιχεία που εξασφάλιζαν στον Άννινο μια θέση στη χορεία των λογίων της αθηναϊκής πνευματικής ζωής, η πορεία του στο θέατρο, είτε ατομικά, είτε συμμετέχοντας στη συγγραφική ομάδα της επιθεώρησης Παναθήναια [2] ήταν ταυτισμένη με την κωμωδία. Οι μοναδικές του «διέξοδοι» προς το δράμα ήταν διά της μεταφραστικής οδού, κα

Κουβεντιάζοντας για τον "Μικρό Μάγο" [1]

Εικόνα
Μια συνέντευξη στην κ. Ελευθερία Κουλουριώτου (Ελεύθερη Ραδιοφωνία Κεφαλονιάς), και την κ. Αριστέα Χαριτάτου (www.kefalonias.gr)... Μια κουβέντα για τον "Μικρό Μάγο" που ξετυλίχθηκε σε μια ευχάριστη συζήτηση για τη λογοτεχνία, την Κεφαλονιά και τα "ταξίδια" της ψυχής. Ευχαριστώ πολύ και τις δύο κυρίες για αυτή την όμορφη εμπειρία. Η συνέντευξη δόθηκε τον Νοέμβριο του 2014 στο  φιλόξενο πατάρι του βιβλιοπωλείου "Κύβος", στο Αργοστόλι.  Η ιστοσελίδα "Τα νέα της Κεφαλονιάς" την δημοσίευσε μαζί με ένα πολύ ζεστό κείμενο της κ. Αριστέας Χαριτάτου, η οποία βιντεοσκόπησε και τη συνέντευξη.

Ηλίας διαβάζει Ηλία [1]

Εικόνα
Από την "Πανσέληνο στον Κήπο" του Κώστα Ευαγγελάτου, στις 9 Αυγούστου 2014, ο υποφαινόμενος διαβάζει την ιστορία "Στο βλέμμα του γιου μου" από τη συλλογή διηγημάτων του "Ο Μικρός Μάγος" (εκδ. Αιγιαλός, 2014). Το βίντεο τράβηξε η Σοφία Ζαχαροπούλου.

Η κτισμένη κουλτούρα μας

Εικόνα
Ηλίας Μπεριάτος Το οικιστικό AIDS και η κουλτούρα του σχεδιασμού Κείμενα για τη χωροταξία, τηνΠολεοδομία, το περιβάλλον, την ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση . Αθήνα : εκδ . Andy’s Publishers, 2015, σελίδες 251 Για έναν συγγραφέα, έναν καλλιτέχνη, ή έναν επιστήμονα, όποιον τομέα του επιστητού και αν υπηρετεί, ο οποίος δεν ασκεί το επάγγελμα του αρθρογράφου σε εφημερίδες και περιοδικά, μια αυτοτελής έκδοση που περιλαμβάνει σύντομα κατ’ αρχήν άρθρα του στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο (όχι απαραίτητα εξειδικευμένο) μπορεί να διαδραματίσει πολλαπλούς ρόλους στη βιβλιογραφία της εποχής.

Τα σχολικά βιβλία χθες και σήμερα

Εικόνα
Τα σχολικά βιβλία χθες και σήμερα Η αναγκαία παιδαγωγική (;) προσαρμογή Ηλίας Τουμασάτος Τα σχολικά μας βιβλία είναι οι πιο παρεξηγημένοι σύντροφοι των παιδικών μας χρόνων. Όσο καιρό βρίσκονται κάπου ανάμεσα στην τσάντα μας, το θρανίο μας και το παιδικό μας δωμάτιο μάλλον τα κοιτάζουμε με μισό μάτι. Κάθε σελίδα τους είναι και μια υποχρέωσή μας για την επόμενη μέρα. Δεν θα αναρωτηθούμε ποτέ ποιος τα έγραψε, ούτε θα διαβάσουμε ποτέ εκείνες τις σελίδες που δεν ήταν στην ύλη. Όταν όμως περάσουν κάποια χρόνια από την αποφοίτησή μας από το σχολείο, και σε κάποιο σκονισμένο κιβώτιο ανακαλύψουμε ένα παλιό σχολικό μας βιβλίο, εκείνον τον παλιό μας «εχθρό», τον βλέπουμε πλέον με διαφορετικό βλέμμα. Όχι τόσο για όσα μάθαμε μέσα απ’ αυτό, όσο για τη συγκινησιακή φόρτιση και τις αναμνήσεις της παιδικής και εφηβικής ηλικίας που συνδέονται με τη σχολική ζωή.

Το παραμύθι των ποιημάτων

Εικόνα
Γιατί γράφουμε (και διαβάζουμε) ποίηση; «Γιατί άραγε γράφουν ποιήματα οι άνθρωποι; Και γιατί οι άνθρωποι διαβάζουν ποίηση;» Όταν μέσα στο σπίτι υπάρχει ένα μικρό παιδί, οι περισσότερες προτάσεις που ακούγονται ξεκινούν από τη λέξη «γιατί». Ο γονιός θέλει να μάθει γιατί ο πιτσιρίκος έκανε κάποια σκανταλιά, αλλά κι ο πιτσιρίκος, ρωτώντας ακατάπαυστα «γιατί» προσπαθεί να βρει εξηγήσεις για κάθε τι που βρίσκεται γύρω του. Και, σε μια τέτοια ερώτηση, τι μπορείς να του απαντήσεις;

"Το μυστικό του Λεβάντε" - Στέφανος Λίβος

Εικόνα
Μυστικά, αλήθειες, ψέματα Στέφανος Λίβος «Το μυστικό του Λεβάντε» Αθήνα: Διόπτρα, 2015, σελ. 501             Ποια είναι άραγε η αλήθεια που κρύβει μέσα του ένα μυστικό; Ένα μυστικό μπορεί να κρύβει μόνο μία όψη της αλήθειας; Ένα μυστικό είναι κάτι σκοπίμως κρυμμένο ή κάτι που δεν μπορέσαμε να δούμε ποτέ, γιατί τα μάτια μας δεν έβλεπαν τις αποχρώσεις του; Και, ο χρόνος της αποκάλυψης ενός μυστικού πόσο καθοριστικός είναι για τις ζωές εκείνων που το αγνοούσαν, αλλά κι εκείνων που το γνώριζαν και το έκρυβαν; Είναι άραγε πάντα ωφέλιμο να ανοίγεις ένα κουτί με μυστικά; Ένα κουτί αλήθειας ή ένα κουτί της Πανδώρας;

Αλέξανδρος Ποταμιάνος:"Κεφαλονιά, γέφυρα πολιτισμού"

Εικόνα
  Ένα ντοκιμαντέρ του Αλέξανδρου Ποταμιάνου Παρουσίαση στο θέατρο «Κέφαλος», 16-8-2015 Κάθε φορά που σκέφτομαι το ρόλο της Κεφαλονιάς, του τόπου όπου γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω, ως γέφυρα πολιτισμού, το μυαλό μου πηγαίνει σε κάτι που επίσης έχει σχέση με το νερό. Ειδικότερα, σε τρεις βρύσες που βρίσκονται στην περιοχή της Θηνιάς, και, για να γίνω ακόμα πιο συγκεκριμένος, στα ονόματά τους.

Ο Τζανέτος και η Μαντίνα καταφθάνουν στην Αθήνα

Εικόνα
Σαπφώ Αλκαίου, ελαιογραφία Γ. Συρίγου Τζανέτος και Μαντίνα: Ένα κωμικό ζευγάρι Επτανησίων στην αθηναϊκή επιθεώρηση Παναθήναια Ηλίας Α. Τουμασάτος Δημοσιεύτηκε στα "Κεφαλληνιακά Χρονικά" (2013) Στις 27 Μαΐου του 1913, τη δεύτερη χρονιά των Βαλκανικών Πολέμων, η μεγάλη πρωταγωνίστρια της αθηναϊκής σκηνής Μαρίκα Κοτοπούλη [1] , μέσα στο κλίμα της εποχής, ανεβάζει στο θέατρό της («Κοτοπούλη») την επιθεώρηση Πολεμικά Παναθήναια. [2] Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάμε την ίδια, τον Μήτσο Μυράτ, τον Αλέκο Γονίδη, τη Σαπφώ Αλκαίου και την Αγγελική Γαβριηλίδου.

Η πρώτη δημόσια βιβλιοθήκη της Κεφαλονιάς (1887)

Εικόνα
Μητροπολίτης Κεφαλληνίας (και εν συνεχεία Αρχιεπίσκοπος Αθηνών) Γερμανός Καλλιγάς,ιδρυτής της Δημοσίας Βιβλιοθήκης Κεφαλληνίας (1887) Πρωτοδημοσιεύτηκε στην επετηρίδα "Οδύσσεια Κεφαλλονιάς - Ιθάκης" το 2004 με τον τίτλο: "Δημοσία Βιβλιοθήκη Κεφαλληνίας: Τα πρώτα βήματα ενός οράματος".              Σκαλίζοντας τα αρχεία του Κοργιαλενείου Ιδρύματος, τυχαία βρέθηκα μπροστά σ’ ένα φυλλάδιο που ως τότε δεν γνωρίζαμε την ύπαρξή του, ούτε είχαμε καταχωρίσει στον κατάλογο της Κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης [1] . Το φυλλάδιο αυτό έφερε τον τίτλο « Προσωρινός κανονισμός της εν Κεφαλληνία Δημοσίας Βιβλιοθήκης» (Εν Κεφαλληνία: τύποις «Εμπρός», 1888).

Η πρώτη νιότη μιας αριστερής (ΣΥΝ)παράταξης

Εικόνα
Γιάννης Μπαλάφας «20 χρόνια χρειάστηκαν… Το χρονικό του εγχειρήματος του Συνασπισμού» Αθήνα, εκδόσεις Νήσος, 2012             Στην εποχή μας η ζωή μας (ιδιωτική και δημόσια) κυλά με τόσο καταιγιστικούς ρυθμούς που συχνά όλοι μας, τρέχοντας για να την προλάβουμε, είναι αδύνατο να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις στο ευρύτερο (εγχώριο και διεθνές) πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο, που κι αυτές «τρέχουν» με εξίσου καταιγιστικό τρόπο, και μάλιστα σε πολύ πιο συμπυκνωμένες χρονικά περιόδους.

Το παρόν και το μέλλον της Επτανησιακής λογοτεχνίας

Εικόνα
Η αποτύπωση του παρόντος και η διατύπωση κάποιας εκτίμησης για το μέλλον της Επτανησιακής Λογοτεχνίας είναι εγχείρημα που προϋποθέτει την αναλυτική βιβλιογραφική καταγραφή της σύγχρονης λογοτεχνικής παραγωγής στα νησιά, εργασία που ασφαλώς είναι σύνθετη και χρονοβόρα – ίσως είναι και μια δυνητική πρόκληση για ερευνητική δράση από το Τμήμα Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. 

Ο Πλάτων Δρακούλης και η Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Εικόνα
Το κείμενο εκφωνήθηκε τον Οκτώβριο του 2009 σε συνέδριο για τον Πλάτωνα Δρακούλη που διοργανώθηκε στη γενέτειρά του, Ιθάκη. Καθώς τα πρακτικά του συνεδρίου δεν εκδόθηκαν ποτέ, αναρτούμε εδώ την "προφορική" εκδοχή της ομιλίας εκείνης, 6 χρόνια μετά... Ο Πλάτων Δρακούλης και η Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Στη μνήμη του Αλέξανδρου Αργυρίου Ιθάκη, 25-10-2009 Στα τέλη του 1897 εκδόθηκαν στην Οξφόρδη, στην αγγλική γλώσσα, τρεις διαλέξεις με τίτλο «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» που πραγματοποίησε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ο Πλάτων Δρακούλης στο Ινστιτούτο Τέιλορ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, όπου φιλοξενούνται οι βιβλιοθήκες και ο Τομέας ευρωπαϊκών μεσαιωνικών  και σύγχρονων γλωσσών. Οι διαλέξεις εκδόθηκαν και στην ελληνική γλώσσα, με τίτλο « Νεοελληνική Γλώσσα και Φιλολογία» στην Αθήνα, από το τυπογραφείο Κωνσταντινίδη.

Οι άρρητοι αριθμοί [με αφορμή "Το Θεώρημα του Παπαγάλου" του Denis Guedj]

Εικόνα
Το θεώρημα του παπαγάλου Οι άρρητοι αριθμοί Διασκευή από το μυθιστόρημα του Ντενί Γκετζ Παρουσιάστηκε από μαθητές της Α΄τάξης του Λυκείου Κεραμειών το καλοκαίρι του 2014, στο Λυκιαρδοπούλειο Θέατρο του Λυκείου και στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη Αργοστολίου, στο πλαίσιο ερευνητικής εργασίας που συντόνισε ο μαθηματικός κ. Παναγής Μοσχόπουλος